เหตุผลที่เราไม่ถามคำถาม - Why we don't ask questions:

เหตุผลที่เราไม่ถามคำถาม - Why we don't ask questions:

โดย ดร.อัจฉรา จุ้ยเจริญ

Leadership & Coaching Insights, AcComm Group

หากเราลองสังเกตการประชุมส่วนใหญ่ จะเห็นภาพที่คุ้นเคยคือ ผู้นำพูด คนอื่นพยักหน้า และแทบไม่มีใครถามคำถามเลย

ไม่ใช่ว่าผู้คนไม่มีความอยากรู้อยากเห็น แต่อาจเป็นเพราะ “ตลอดชีวิตการเรียนรู้และการทำงาน”เรามักถูกฝึกให้เชื่อว่าการถามอาจเสี่ยง —เสี่ยงที่จะดูไม่เก่ง เสี่ยงที่จะขัดผู้ใหญ่ หรือเสี่ยงที่จะเสียเวลา

แต่ถ้าความเสี่ยงที่แท้จริง คือ “การไม่ถาม” ล่ะ? เพราะเมื่อไม่มีคำถาม ก็ไม่มีการเรียนรู้และเมื่อไม่มีการเรียนรู้ ทีมและองค์กรก็หยุดเติบโต

เมื่อไม่มีใครถาม อะไรจะเกิดขึ้น

เมื่อคำถามหายไป การเรียนรู้ก็หยุดลง ทีมกลายเป็นห้องสะท้อนเสียงที่ทุกคนคิดคล้ายกัน และการตัดสินใจจำนวนมากอิงกับ “สมมติฐาน” มากกว่า “ความเข้าใจจริง”

ทีมที่ไม่มีพื้นที่ให้ถาม อาจกลายเป็นทีมที่เติบโตตามยถากรรม แต่ทีมที่กล้าถาม คือทีมที่ “มีชีวิต” — ที่กล้าคิด กล้าทดลอง และกล้าเรียนรู้จากกัน

นี่คือตัวอย่างอุปสรรคสำคัญ 6 ข้อที่ทำให้ “คำถามหายไปจากวงสนทนา” และแนวทางที่ผู้นำสามารถลองใช้เพื่อปลุก “ความอยากรู้” ของทีมให้กล้าถามคำถามมากขึ้น

ลำดับ	อุปสรรค	คำอธิบาย	ความคิดที่มักเกิดขึ้น	แนวทางของผู้นำ
1	ความกลัว (Fear)	กลัวดูโง่ ขัดผู้ใหญ่ หรือถูกปฏิเสธ	“ถ้าฉันถาม เขาจะคิดว่าฉันไม่รู้”	แสดงความถ่อมตัวอย่างจริงใจ: “เป็นคำถามที่ดีมากเลยค่ะ ฉันก็ยังไม่แน่ใจเหมือนกัน มาหาคำตอบไปด้วยกันนะ”
2	อคติทางความคิด (Cognitive Bias)	คิดว่าตัวเองรู้อยู่แล้ว หรือมองเห็นเฉพาะสิ่งที่อยากเห็น	“ฉันมั่นใจว่าฉันถูกแน่นอน”	ถามกลับตัวเองว่า “มีมุมไหนที่อาจเป็นจริงได้อีกไหม?” หรือ “มีอะไรที่ฉันอาจมองข้ามไปหรือเปล่า?”
3	การเรียนรู้แบบท่องจำ (Educational Conditioning)	เราถูกฝึกให้ตอบ ไม่ใช่ให้สำรวจหรือสงสัย	“ฉันต้องตอบให้ถูก”	ให้รางวัลกับความสงสัยและการตั้งคำถาม ไม่ใช่แค่คำตอบที่ถูกต้อง
4	บรรทัดฐานทางวัฒนธรรม (Cultural Norms)	ลำดับชั้นหรือการยึดตามส่วนรวมทำให้ไม่กล้าถาม	“มันไม่ใช่หน้าที่ของฉันที่จะถาม”	สร้างวัฒนธรรมที่เปิดกว้าง เช่น “ทุกไอเดียสามารถถูกตั้งคำถามได้ โดยถามอย่างให้เกียรติกันและกัน”
5	ขาดความปลอดภัยทางใจ (Lack of Psychological Safety)	กลัวผลกระทบจากการพูดหรือถามออกมา	“อยู่เงียบ ๆ ปลอดภัยกว่า”	ตอบกลับด้วยความขอบคุณ: “ขอบคุณที่ถามนะ คำถามนี้ช่วยให้เราคิดได้ลึกขึ้นมากเลย”
6	ไม่เห็นคุณค่าของการถาม (Unclear Value of Questioning)	มองว่าการถามเสียเวลา ไม่ได้สร้างคุณค่า	“เราควรเดินหน้าต่อ ไม่ต้องคุยเยอะ”	แสดงให้เห็นผลลัพธ์: เชื่อมโยงคำถามดี ๆ เข้ากับนวัตกรรม ความไว้วางใจ และการเรียนรู้

จาก “ทำตาม” สู่ “ความอยากเรียนรู้”

การสร้าง วัฒนธรรมโค้ช (Coaching Culture) คือการเปลี่ยนจาก “การสั่ง” เป็น “การถาม”เมื่อผู้นำเปลี่ยนแรงกดดันให้เป็นความร่วมมือ ความอยากรู้จะกลายเป็นพลังขับเคลื่อนของทีม ผู้นำที่ยิ่งใหญ่ไม่ใช่คนที่มีคำตอบครบ แต่คือคนที่ทำให้ทุกคน “กล้าถามคำถามที่ดีกว่า”

ก่อนเข้าประชุมครั้งต่อไป ลองถามตัวเองว่า “วันนี้ฉันจะถามคำถามอะไร ที่ช่วยให้ทีมได้ ‘คิด’ มากกว่าแค่ ‘รายงาน’ ?”

©Copyright - All rights reserved.

เหตุผลที่เราไม่ถามคำถาม - Why we don't ask questions